ΞΑΝΘΗ 1922-1930

Πολιτική και μειονότητα

Τα κύρια χαρακτηριστικά, σύμφωνα με τον Ηλία Νικολακόπουλο, που οροθετούν την πολιτική συμπεριφορά της μειονότητας κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου είναι συνοπτικά τα εξής[1]:
1. Η μαζική υποστήριξη της βενιζελικής παράταξης, που αρχίζει ν’ ανατρέπεται το 1934.
2. Η αυτόνομη πολιτική συγκρότηση της μειονότητας, που υποβοηθήθηκε και από τις διαιρετικές πρόνοιες του εκλογικού νόμου,
3. Η έντονη εσωτερική πολυδιάσπαση της μειονότητας, με κυριότερη διαχωριστική τομή την αναπτυσσόμενη αντίθεση μεταξύ «παλαιομουσουλμάνων» και «νεωτεριστών».
Τα περισσότερα και κυριότερα πολιτικά κόμματα απέφυγαν να δημιουργήσουν πολιτικές οργανώσεις και δίκτυα στη μειονότητα, την οποία δεν θεωρούσαν ότι αποτελούσε τελείως ισότιμο τμήμα της ελληνικής πολιτικής ζωής. Τη γενική αυτή τοποθέτηση διαχωρισμού μειονότητας και ελληνικών πολιτικών κομμάτων εξυπηρετούσε εξάλλου και η δημιουργία, το 1923, χω­ριστού «εκλογικού συλλόγου Μουσουλμάνων Θράκης» – πέρα από οποιαδή­ποτε άλλη μικροπολιτική σκοπιμότητα ή τραυματική εμπειρία της βενιζελικής παράταξης (όπως η μαζική υπερψήφιση από τους Τούρκους της Μακε­δονίας της αντιβενιζελικής παράταξης στις κρισιμότατες εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920).
Ο χωριστός «εκλογικός σύλλογος Μουσουλμάνων Θρά­κης» αποτέλεσε το θε­σμικό πλαίσιο που καθόριζε τα της εκλογικής συμμε­τοχής της μειονότητας στις πε­ρισσότερες εκλογικές αναμετρήσεις του με­σοπολέμου (βουλευτικές εκλογές 1923, 1928, 1932, 1933 και γερουσιαστικές εκλογές 1929 και 1934). Μόνο τρεις φορές (βουλευτικές εκλογές 1926, 1935 και 1936), ο χριστιανικός και ο μουσουλμανικός πληθυσμός της περιοχής συναποτέλεσαν ενιαία εκλογική περιφέρεια. Το γεγονός αυτό εισάγει ένα επιπρόσθετο στοιχείο αβεβαιότητας στον καθορισμό μιας απόλυτης αντι­στοιχίας μεταξύ των ελληνικών πολιτικών παρατάξεων και των εκλογικών συν­δυασμών πού διεκδίκησαν τις ψήφους της μειονότητας. Ο χωριστός «εκλογικός σύλ­λογος Μουσουλμάνων Θράκης» καταργήθηκε οριστικά το 1934, γιατί η ύπαρξη του θεωρήθηκε αντισυνταγματική από το Συμβούλιο Επικρατείας.
Η υπεροχή της βενιζελικής παράταξης στη μειονότητα συμβάδιζε βέ­βαια από­λυτα με την αντίστοιχη βενιζελική κυριαρχία στον χριστιανικό πληθυσμό της περιοχής Ξάνθης-Ροδόπης (βλ. πίνακα). Όμως ενώ η συν­τριπτική υπεροχή της βενιζελικής παράταξης στον χριστιανικό πληθυσμό διατηρήθηκε, έστω και μειωμένη, και μετά το 1933, αντίθετα η κατάσταση ανατράπηκε ριζικά, την ίδια περίοδο, στη μουσουλμανική μειονότητα.

[1] Νικολακόπουλος, ό.π., σσ. 176-178.