ΞΑΝΘΗ, ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ (1922-1930)

Ψυχαγωγία

Τέλος, όσον αφορά σε θέματα ψυχαγωγίας, η Ξάνθη και η περιοχή της μάλλον ήταν φτωχή. Η Ξάνθη μέχρι το 1932 διέθετε τέσσερις κινηματογράφους που λειτουργούσαν κατά χρονικά διαστήματα, πολλά κέντρα εκ των οποίων τα περισσότερα ήταν και χαρτοπαικτικά, χοροδιδασκαλεία και την Εμπορική Λέσχη.
Η κατάσταση ήταν αρκετά διαφορετική στην ύπαιθρο. Κέντρα ψυχαγωγίας – εκτός των καφενείων – δεν υπήρχαν πουθενά περιορίζοντας την κοινωνική ζωή, τη διασκέδαση και τις ψυχαγωγικές δραστηριότητες μόνο στους άνδρες. Οι ελάχιστες περιπτώσεις ψυχαγωγίας των γυναικών περιορίζονταν στις περιπτώσεις γάμων και βαφτίσεων, στις διάφορες εμποροπανηγύρεις και στην ακόμη πιο σπάνια μετακίνησή τους προς την Ξάνθη.
Γενικότερα ακόμη κι αν μπορούσε να υποστηριχθεί ότι υπήρχε τρόπος διασκέδασης και ψυχαγωγίας αυτός περιοριζόταν στην οργάνωση ερασιτεχνικών θεατρικών παραστάσεων και χοροεσπερίδων για τους ανώτερους οικονομικά κατοίκους της υπαίθρου. Άλλωστε και οι ημέρες αργίας για τους περισσότερους δημιουργούνταν εξαιτίας εξωτερικών παραγόντων, όπως η κακοκαιρία και οι αρρώστιες.
Συχνά όμως οι περιστάσεις της εποχής έδιναν τα ερεθίσματα για τη διοργάνωση θεατρικών ή μουσικών παραστάσεων. Η παρακάτω ανταπόκριση στην εφημερίδα «Μακεδονία» αποδεικνύει του λόγου το αληθές, διότι οι πρόσφυγες, η εγκατάσταση των οποίων ήταν και το μεγαλύτερο πρόβλημα της περιόδου, αποτέλεσαν την αφορμή για να δοθεί μουσική παράσταση, την οποία παρακολούθησαν όλοι οι τοπικοί άρχοντες.
Τα έξοδα της εν λόγω παράστασης δε φαίνεται ότι ήταν μεγάλα, καθώς οι οργανοπαίχτες επιλέχθηκαν από το μουσικό τμήμα του Εθνικού Ορφανοτροφείου, ενώ άγνωστο παραμένει αν ο χώρος – ο κινηματογράφος «Πάνθεον» – στον οποίο δόθηκε η συναυλία, είχε παραχωρηθεί αφιλοκερδώς ή επί μισθώσει:

Εν τη ευρυτάτη αιθούση του κινηματουγράφου «Πάνθεον» εδόθη χθες το εσπέρας, υπό της ορχήστρας του Εθνικού Ορφανοτροφείου Ξάνθης, συναυλία εκτελεσθείσα επιτυχώς από της αρχής μέχρι του τέλους.
Το πρόγραμμα εξόχως γοητευτικόν, αρμονικόν και ποικίλλον κατόρθωσε, χάριν εις την καλλιτεχνικήν διεύθυνσιν του κ. Λ. Ειρηνοπούλου και την ρυθμικήν και θαυμαστήν εκτέλεσιν υπό των μικρών φιλοτίμων ορφανών να συναρπάση το ακροατήριον, να σαγηνεύση αυτό, να το συγκινήση κυριολεκτικώς. Η ορχήστρα αποτελουμένη εξ εγχόρδων οργάνων επέδειξεν ευστροφία απαράμιλλον και ευκινησίαν έκτακτον, κατά την εκτέλεσιν δε του παθητικού «Sans Couer» του Chopin η μουσική συγκίνησις απάντων έφθασε εις το κατακόρυφον, ο μουσικός ενθουσιασμός των παρόντων επλήρωσε την ψυχήν αυτών, τόσον ώστε εις το τέλος εξέσπασε εις άπειρα, επιδοκιμαστικά ευχαριστήρια χειροκροτήματα.
Με πολλήν επίσης τέχνην καλλιτεχνικήν χάριν ηρμηνεύθη μια γλυκειά και χρωματισμένη Fantasie από το μελόδραμα “Rigoletto” σκορπίσασα δρόσον και ανθηρότητα.
Η δε εκτέλεσις υπό μανδόλας συνοδεία τεσσάρων κιθάρων της νοσταλγικής ρομάντζας του Leonardou “Loin de la Patrie” ήτο εξαισία.
Εν συμπεράσματι η επιτυχία της συναυλίας υπήρξε πρωτοφανής και διότι τα εκτελεσθέντα μουσικά τεμάχια απετέλεσαν ένα σύνολον γλυκύ δια την ακουστικήν ευαισθησίαν και την ανθρωπίνην φαντασίαν και διότι τα εικοσιπέντε ορφανά έπαιξαν με καταπληκτικήν τέχνην αποδείξαντα ότι έχουν χωνεύση καλώς την ουσία και το ρυθμόν της μουσικής.
Ο κ. Λ. Ειρηνόπουλος, καθηγητής της Μουσικής Σχολής του Εθνικού Ορφανοτροφείου διηύθυνε το ακτινοβολούν, και κάλλον και πολύχρωμον πρόγραμμα με μίαν κυβέρνησιν αξιοθαύμαστον.
Την έξοχον ταύτην συναυλίαν την οποίαν ετίμησαν δια της παρουσίας αυτών ο κ. Γενικός Διοικητής Θράκης και ο κ. Μέραρχος ήλθε να στεφανώση ένας εθνικός χορός χορευθείς υπό φουστανελλοφόρων ορφανοπαίδων όστις με την αφελή και ευκίνητον ηγεσίαν ενός μικρού λοχίου εκτάκτου ρυθμού και της παιδικής χάριτος των χορευόντων εδονείτο εκ θεμελίων επί εν τέταρτον της ώρας.

Στην ίδια ανταπόκριση καταγράφεται και το ενδιαφέρον του Γενικού Διοικητής της Θράκης, Σ. Δάσιου, για το Μουσικογυμναστικό σύλλογο "Ορφεύς", ο οποίος ήταν το αρχαιότερο σωματείο φυσικής αγωγής στη Θράκη. Τέλος καταδεικνύεται η κρατική αδυναμία της εποχής να οργανώσει μέσα σ’ αυτόν τον κυκεώνα των προβλημάτων, που είχε ν’ αντιμετωπίσει, τα αθλητικά δρώμενα της χώρας :

Επωφελούμενος της ενταύθα αφίξεώς του ο κ. Σ. Δάσιος Γεν. Διοικητής Θράκης επεσκέφθη χθες το ωραίον μικρόν και εξοχικόν γυμναστήριον του Μουσικογυμναστικού συλλόγου «Ορφεύς» και επληροφορήθη τα του αθλητισμού Ξάνθης, βεβαιώσας τους παρόντας αθλητάς περί της ατομικής αυτού υποστηρίξεως δια παν το αθηλητικόν. Ούτω τη υποδείξει και προσωπική ενεργεία αυτού απεφασίσθη η εύρυνσις του Γυμναστηρίου, το οποίον εξωραϊζόμενον και καλλωπιζόμενον θέλει καταστή το πρότυπον των εν Ελλάδι γυμναστηρίων.
Εν συνδυασμώ του ως άνω γεγονότος με τας επικειμένας εκλογάς του ενταύθα Μουσικογυμναστικού συλλόγου…προβλέπεται μεγάλη και εντατική αθλητική κίνησις δια το προσεχές θέρος, μέλλουσα να συγκεντρώση την αθλητικήν νεολαίαν Θράκης και Μακεδονίας εις μίαν ευγενή και απαραίτητον αναμέτρησιν των αθλητικών δυνάμεων των διαφόρων πόλεων.

Το καλοκαίρι του 1923 ίσως ήταν η πρώτη κρατική προσπάθεια διοργάνωσης αθλητικών αγώνων στην περιοχή της Θράκης. Έτσι έλαβαν χώρα στην πόλη της Κομοτηνής οι Πανθρακικοί αγώνες, στους οποίους συμμετείχαν βέβαια και άλλα σωματεία από τη βόρεια Ελλάδα :

Κομοτηνή 20.- …Εκ των αθλητικών οργανώσεων και συλλόγων…δεύτερος [1ος ήταν ο «Ηρακλής» Θες/νίκης] ήλθεν ο μουσικός-γυμναστικός Σύλλογος Ξάνθης Ορφεύς κερδίσας 4 πρώτας, 6 δευτέρας και 10 τρίτας, ήτοι πόντοις 38. Εις τας 2 πρώτας ομάδας εδόθησαν ιδιαίτερα έπαθλα…

Οι επιτυχίες του συλλόγου έδωσαν την αφορμή μερικά χαρακτηριστικά για τη σχέση του αθλητισμού με την τοπική κοινωνία της Ξάνθης. Καταρχάς οι τοπικοί άρχοντες – ο δήμαρχος, το δημοτικό συμβούλιο και οικονομικοί παράγοντες – προσπάθησαν να προσεταιριστούν τις επιτυχίες των αθλητών είτε μέσω των λόγων τους που πολλάκις έβγαλαν τη συγκεκριμένη μέρα είτε μέσω των δωρεών που υποσχέθηκαν ότι θα κάνουν. Από την άλλη πλευρά ο αθλητισμός σε τοπικό επίπεδο ίσως ήταν ένα από τα λίγα στοιχεία γύρω από το οποίο μπορούσε να συσπειρωθεί και να νιώσει το αίσθημα του «ανήκειν» ολόκληρη η τοπική κοινωνία ανεξάρτητα από τα πολιτικά φρονήματα, από την κοινωνική θέση και τέλος ανεξάρτητα από το γεγονός αν ήταν κάποιος πρόσφυγας ή γηγενής κάτοικος.